BÍ QUYẾT NÓI ĐẠO LÝ KHÔNG GÂY NGỨA ĐÍZ?

Người thành công thì nói gì cũng đúng, vì có vẻ như điều đó ít nhất cũng đúng với bản thân họ.

Nhưng nói ít thì được, nói nhiều nghe rất ngứa đíz. Dăm hôm lại có chị lên mạng khuyên người ta đừng về nhà trước 7h, ba bữa lại có anh lên mạng nhắn người ta đừng tốn thời gian xem các chương trình giải trí. Hết chuyện sự nghiệp rồi đến chuyện yêu đương, khắp cõi mạng đâu đâu cũng có đạo lý.

Vậy, thế nào là nói đạo lý, thế nào là quan điểm cá nhân? Đâu là ranh giới giữa dạy đời và lời khuyên chân thành?

1. Về mặt bản chất

Nói đạo lý: Phán xét đánh giá người khác dựa trên tiêu chuẩn của bản thân, phê phán những lựa chọn trái ngược, đưa ra những yêu cầu mang tính ép buộc về mặt đạo đức.

Quan điểm cá nhân: Đưa ra những trải nghiệm và lựa chọn (về cả hành động và nhận thức) mang tính cá nhân, những gì tôi đã suy nghĩ, tôi đã trải qua, tôi đã lựa chọn, tôi sẽ lựa chọn.

2. Về mặt ngôn từ

Nói đạo lý: thường dùng những từ như hãy, đừng, phải, không được,…

Quan điểm cá nhân: thường dùng những từ như tôi đã, tôi đang, tôi sẽ,….

3. Về mặt nhận thức

Nói đạo lý: Lấy bản thân làm tiêu chuẩn cho thế giới. Thiếu nhận thức về sự khác biệt trong nguồn lực, mục tiêu và bối cảnh của mỗi người.

Quan điểm cá nhân: Hiểu rằng mỗi người đều bị chi phối bởi vô vàn nhiều thứ, bao gồm nguồn lực, mục tiêu và bối cảnh. Mình làm được không có nghĩa là người khác làm được, mình không làm được không có nghĩa là người khác không làm được. Trong cuộc sống có vô vàn nhiều mục tiêu, mỗi mục tiêu sẽ quyết định những phương pháp và lựa chọn khác nhau.

4. Về cách đưa ra lời khuyên

Nói đạo lý: Thường chỉ đưa ra một kết luận mang tính áp đặt.

Lời khuyên chân thành: Luôn đưa một lời khuyên đi kèm với mục tiêu/bối cảnh/nguồn lực cụ thể.

Ví dụ về một lời khuyên chân thành: Nếu bạn đang không có kiến thức kinh nghiệm, nếu bạn muốn phát triển nhanh trong sự nghiệp, nếu bạn đang không có quá nhiều gánh nặng về tài chính, thì thời gian đầu có thể tạm bỏ qua những mong muốn về thu nhập, phải đặt mục tiêu kiến thức lên hàng đầu.

Đây có thể coi là một lời khuyên đúng mực vì nó đã đưa ra 1 mục tiêu và bối cảnh cụ thể. Nếu bỏ vế đầu đi, lời khuyên này sẽ chỉ là một lời áp đặt, ép buộc mọi người đi theo mục tiêu của người nói. Chưa chắc lời khuyên này đã đúng, nó có thể sai do giới hạn trình độ hoặc giới hạn về thông tin của người nói, nhưng nó đúng mực về

Còn những lời khuyên mang tính đạo lý dạy đời, thường sẽ bỏ qua những yếu tố về mặt bối cảnh, thường đi thẳng luôn đến 1 kết luận mang tính rập khuôn.

Ví dụ: “Muốn thành công thì phải biết theo đuổi đến cùng, không bao giờ bỏ cuộc”

Rất dễ để lấy 1 đống ví dụ chống lại cái đạo lý ở trên. Nó thiếu đi rất nhiều yếu tố bối cảnh, xem ai nên làm như vậy, ai không nên làm như vậy. Với tôi câu nói này giống như là 1 dạng đạo lý dạy đời hơn là một lời khuyên chân thành.

Thêm nữa,

Những câu nói dạy đời thường hướng tới một nhóm rất lớn, thậm chí là tất cả mọi người. (vì đặc điểm của nó là áp đặt mà)

Lời khuyên chân thành: Hướng tới một nhóm nhỏ, thậm chí là một người cụ thể. Vì như đã nói, càng chi tiết về mục tiêu/bối cảnh/nguồn lực thì nhóm đối tượng càng nhỏ.

TẠI SAO NGƯỜI TA LẠI BẢO: NHỮNG NGƯỜI NÓI ĐẠO LÝ LẠI THƯỜNG HAY SỐNG LỖI?

Có những người sống như … nhưng thích nói đạo lý, vì nói đạo lý giúp họ thỏa mãn được cái tôi của mình, làm cho họ cảm giác bản thân tốt hơn những người xung quanh nhiều bậc.

Tất nhiên không phải 100%, có những người nói đạo lý không phải là do họ tự cao, không phải là do họ thích thể hiện, chỉ là họ chưa biết cách làm sao để đưa ra một lời khuyên TRÒN TRỊA nhất.

Nhưng cái gì cũng có lý do của nó, các bạn có tin rằng thói quen nói đạo lý trong 1 thời gian dài có thể thực sự gây ra tác động xấu cho chủ thể hay không?

Khi một người vô tình nói đạo lý quá nhiều, thì họ rất dễ rơi vào trạng thái cho rằng mình quá giỏi quá tốt, họ có thể dần dần mất đi sự thấu cảm với hoàn cảnh của người khác, bắt đầu quen với sự phán xét và áp đặt.

Mặt khác, việc nói đạo lý sẽ dần dần vẽ ra một bức tranh hoàn hảo cho bản thân. Vì đã lỡ nói đạo lý, nên bản thân phải cố tỏ ra xứng đáng với những gì mình đã lỡ dạy dỗ người khác. Thế là một bản thể giả dối dần dần được hình thành.

Người thích nói đạo lý có xu hướng che giấu đi những điểm yếu kém hoặc những sai trái của bản thân. Mà 1 lời nói dối sẽ cần được lấp liếm bởi 10 lời nói dối khác. Đây chính là khởi nguồn của sống lỗi.

Đôi khi không phải vì sống lỗi nên nói đạo lý, mà quả thực nói đạo lý lắm có thể dẫn tới sống như L.

Tuy nhiên, nói vậy không có nghĩa là phủ nhận toàn bộ những quan điểm cứng rắn, không có nghĩa là lúc nào cũng sống ba phải. Tôn trọng sự khác biệt, tôn trọng lựa chọn cá nhân của mỗi người là tốt, nhưng nó cũng có ranh giới.

Có những chuyện nằm trong ngưỡng chấp nhận được, và có những chuyện thuộc phạm vi không thể chứa chấp. Ví dụ:

Lên tiếng chê trách nhà giàu ăn tiêu phung phí mà k đem tiền đi làm từ thiện => Đó là 1 kiểu đạo lý vớ vẩn.

Lên tiếng phê phán bạo lực gia đình => Đó là quan điểm cứng rắn của một công dân xã hội.

Nắm được những điều trên thì nói đạo lý một tí cũng được, sẽ đỡ ngứa diz hơn hihi.

Chủ quán đạo lý!