Tiêu chuẩn nghề nghiệp và AI?

AI có thể giúp chúng ta trong nhiều công đoạn để tạo ra kết quả cuối cùng. Nhưng đánh giá/nhận định và đặc biệt là chịu trách nhiệm về kết quả thì cuối cùng vẫn là con người.

Ngày hôm qua tôi có tiết dạy môn “Viết PR” cho sinh viên khoa Quan Hệ Công Chúng của NEU. Tôi có giao cho sv đề bài là “thay brand viết một bản thông cáo trong khủng hoảng giả định”. Đây là bài kiểm tra để lấy điểm đánh giá môn học.

Có giảng viên đã hỏi tôi rằng “có sợ sv dùng AI để viết bài không?”

Tôi thì không sợ điều đó, thậm chí là nếu đến giờ này mà sv vẫn chưa biết cách để tận dụng AI 1 chút nào thì đó mới là điều đáng ngại.

Hiện nay AI vẫn đang ở trong giai đoạn phổ cập hóa. Những người biết dùng và thông thạo AI hiện tại đang có một số lợi thế. Tuy nhiên, chỉ một vài năm nữa, AI cũng sẽ như các công cụ Office bây giờ, sẽ chỉ là những công cụ và kỹ năng cơ bản. Ai cần dùng nhiều thì học chuyên sâu, ai cần dùng ít thì biết đủ để trình bày văn bản hay làm slide. Sẽ đến một ngày mà “thông thạo AI” không còn là điểm cộng trong các CV, đó sẽ chỉ là kỹ năng tối thiểu.

Vậy, khi mà tất cả mọi người đều thông thạo cách dùng AI, đều sở hữu những kho câu lệnh chi tiết đến tận răng, thì điều gì sẽ làm cho mỗi người trở nên khác biệt?

Câu trả lời chính là tiêu chuẩn nghề.

Nếu bạn có một tiêu chuẩn nghề cao, bạn sẽ có khả năng sàng lọc, biên tập và hiệu chỉnh để kết quả cuối cùng là phiên bản tốt nhất. Chính bạn phải là người có năng lực để nhìn nhận vấn đề, đánh giá xem đâu là đúng đâu là sai, chứ không thể phụ thuộc hoàn toàn vào AI.

Ngày hôm qua tôi có chữa bài cho sv. Chỉ có 10% các lỗi thuộc loại nghiêm trọng, tức là không được mắc phải. Còn 90% các lỗi thuộc loại có thể làm tốt hơn. Tức là không sửa cũng được, nhưng sửa sẽ tốt hơn.

Trong mỗi ngành mỗi nghề, chúng ta phải tự xây dựng những tiêu chí đánh giá kết quả. Ví dụ như các công việc liên quan đến viết, sẽ có vài tiêu chí như:

• Hành văn mượt chưa, đọc có bị khúc khuỷu trục trặc không?
• Có lỗi về ngữ pháp không?
• Có lỗi về sắc thái và ngữ cảnh dùng từ không?
  

Người làm nghề Viết buộc phải tự trau dồi để có những kinh nghiệm và trải nghiệm sâu rộng, để đến lúc cần có thể tự đánh giá và lựa chọn ngôn từ.

Có những từ mà nếu tra từ điển thì nó không sai, nhưng nếu đặt vào trong bối cảnh của bài viết sẽ rất kỳ cục. Có những câu nói mà vốn dĩ không hề có ý xấu, nhưng đặt vào một thời điểm cụ thể lại có thể gây ra những cảm nhận không tốt cho người đọc.

Tự mình phải thấy khó chịu với những lỗi dù là nhỏ nhất. Tự mình phải có nhu cầu hoàn thiện kiến thức và tốt lên mỗi ngày. Đó chính là quá trình nâng cao tiêu chuẩn.

Tôi viết có thể không hoàn hảo. Nhưng mỗi khi thấy 1 vấn đề, chắc chắn tôi sẽ sửa. Các bài viết trên Facebook thường tôi sẽ sửa rất nhiều lần, có thể chỉ là sửa dấu câu, có thể là đổi từ này bằng từ khác thoát nghĩa hơn, có lúc thậm chí là viết lại hẳn 1 đoạn cho mạch lạc. Ai góp ý gì về chính tả hay ngôn từ tôi chắc chắn sẽ sửa.

AI là máy, nhưng đọc và cảm nhận là người. AI có thể giúp chúng ta tổng hợp và sắp xếp thông tin, có thể giúp chúng ta bổ sung góc nhìn, có thể đưa ra những ý tưởng thú vị, nhưng AI không thể có những cảm nhận của một người làm nghề giàu trải nghiệm.

Từ này dùng sai là do AI? bàn tay thừa ngón là do AI?… không…. chúng ta không thể đổ lỗi cái này cái kia là do AI được. AI là công cụ, chúng ta sử dụng công cụ thì phải chịu trách nhiệm về kết quả cuối cùng.

Đó là ví dụ về nghề liên quan đến con chữ, còn các ngành nghề khác cũng vậy. Bác Sĩ khám bệnh, Kỹ Sư xây nhà, Giáo Viên dạy học,…. dù bạn là ai và bạn thông thạo AI tới mức nào, thì bạn vẫn phải chịu toàn bộ trách nhiệm với kết quả mà bạn tạo ra. Vậy nên, dù có dễ dãi trong cuộc sống, thì cũng đừng bao giờ dễ dãi trong công việc của mình.